Pamiętnik na korze brzozowej

Dokumenty pisane na korze brzozowej są nośnikiem pamięci o horrorze, jakiego doświadczali represjonowani przez Związek Sowiecki. To właśnie na korze brzozowej powstały szkice do jednego z najwybitniejszych dzieł literatury łagrowej, czyli Archipelagu GUŁag Aleksandra Sołżenicyna.

Liczący 18 kart pamiętnik Janiny Krzeczkowskiej z domu Broszkiewicz zawiera wpisy jej znajomych, którzy razem z nią przebywali na Syberii. Była to namiastka normalności na „nieludzkiej ziemi”, a obecnie stanowi niezwykłe świadectwo o osobach, które razem z Janiną Broszkiewicz przebywały na zesłaniu.

Niektóre z pojawiających się nazwisk: Adela Cukierman – dwukrotnie, Krystyna Mańkowska – trzykrotnie, Mira Arnecka[?], Wanda Grzybowska – dwukrotnie, Sonia Landan[?], Rena Stiller, Dawid Knobel, Władka, Baśka.

Janina Krzeczkowska (Broszkiewicz), urodzona w 1922 r. w Bochni, po wybuchu wojny trafiła do Lwowa. Rozpoczęła pracę jako sanitariuszka – najpierw w szpitalu przy ul. Kleparowskiej, następnie przy ul. Piekarskiej. Została aresztowana 29 czerwca 1940 r. przez NKWD, wywieziona na Syberię, następnie trafiła do Kazachstanu, gdzie pracowała w posiołku Asino, w szpitalu, na oddziale izolacyjnym dla chorych na tyfus. Została zwolniona 1 października 1941 r., Asino opuściła cztery dni później. 21 października dotarła do Buzułuku, stamtąd do Teheranu, gdzie od 9 kwietnia 1942 r. do 15 listopada 1943 r. pracowała najpierw w Głównym Szpitalu Cywilnym, następnie w Szpitalu Cywilnym w Teheranie. W lipcu 1942 r. ukończyła ośmiotygodniowy kurs pogotowia sanitarnego z praktyką szpitalną w Teheranie, zorganizowany przez Polski Czerwony Krzyż – Delegatura w Teheranie. Wstąpiła w szeregi Pomocniczej Służby Kobiet jako ochotniczka. Następnie trafiła do Palestyny i dalej z armią Andersa przez Egipt do Włoch, gdzie nadal pracowała w Szpitalu Wojennym nr 7. W 1945 r. zdała egzamin z zakresu czterech klas gimnazjum ogólnokształcącego przed Państwową Komisją Egzaminacyjną przy Kursach Maturalnych dla Ochotniczek PSK w Porto San Giorgio. Za swoją postawę i pracę została odznaczona Gwiazdą za wojnę 1939–45, Gwiazdą Italii oraz Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino (nr 41974). Po wojnie wraz z rodziną zamieszkała w Leicester w Anglii, gdzie zmarła w 2006 r.

Pamiątki rodzinne Krystyny Krzeczkowskiej zostały przekazane podczas konferencji prasowej, w piątek 17 lutego 2023 r. Wziął w niej udział prezes IPN dr. Karol Nawrocki i dyrektor Archiwum IPN Marzeną Kruk. Powierzenie nastąpiło w ramach projektu „Archiwum Pełne Pamięci”.